Э.Дагиймаа: “Шөнийн гэрэлт гудамж” нь эдийн засгийн үр өгөөжийг өгнө

Аялал жуулчлал өндөр хөгжсөн дэлхийн хотуудад шөнө нь өдөр мэт гэрэлтэх үзвэр, худалдаа үйлчилгээ төвлөрсөн шөнийн гудамжнууд бий. Тухайлбал Нью Йорк, Токио, Сөүл, Бээжин, Банкок, Куала-Лампур зэрэг хөгжилтэй хотуудын худалдаа үйлчилгээний шөнийн гудамж, захууд нь жуулчид амарч зугаалах, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх нөхцөл боломжийг бүрдүүлсэн байдаг. Тэгвэл үүний жишгээр Улаанбаатар хотын Сөүлийн гудамжийг “Шөнийн гэрэлт гудамж” болгон өчигдөр нээлтээ хийсэн билээ. Гэвч нээлтээ хийсэн “Шөнийн гэрэлт гудамж” хүмүүсийн сэтгэлд хүрч чадсангүй. Энэ тухай Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсийн дарга  Э.Дагиймаагаас тодрууллаа.

- Өчигдөр “Шөнийн гэрэлт гудамж” гудамж нээлтээ хийсэн. Үзэхээр очсон хүмүүсийн сэтгэлд хүрээгүй бололтой. “Зохион байгуулалт муу байсан” гэсэн мэдээлэл гараад байна?

- Энэхүү гудамж нь долдугаар сарын нэгнээс ашиглалтад орох ёстой байсан. Бид гудамжаа тохижуулаад дөнгөж л 15 хонож байна. Долдугаар сарын нэгэнд л иж бүрэн тохижилттой болно. Гудамжны нээлтийг наашлуулах болсон шалтгаан нь JCI байгууллагын 3000 гаруй залуус ирсэнтэй холбоотой юм.

-  Гудамжийг байгуулахад 1,5 тэрбум төгрөгийн зардал орсон гэсэн. Энэ тухайд?

- Яг одоогоор тийм судалгаа гараагүй байгаа. Энэ тухай сайн мэдэхгүй байна.

- Тус гудамжинд иргэдийн аюулгүй байдлыг хангахаар хэчнээн цагдаа хүчний байгууллагууд ажиллаж байгаа вэ?

- Хангалттай цагдаагийн хүчин ажиллаж байгаа. Өчигдөр л гэхэд шөнийн гудамжинд маш олон хүмүүс ирсэн байсан боловч ямар ч хэрэг, зөрчил гараагүй. Цагдаагийн байгууллага бүтэн багаараа ажиллаж байгаа болохоор эрсдэл хангалттай буурсан.

- Худалдаа үйлчилгээ эрхлэх зөвшөөрлийг байгууллагуудад хэрхэн олгож байна?

-Дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудад автомашингүй гудамжнууд байдаг. Тухайлбал, Бээжингийн Ванпуужингийн гудамж, Москвагийн Рабатын гудамж,  Японы Шибуяа гудамжнууд бүх л өдрийн турш машингүй, дэлхийн брэндүүд худалдаа үйлчилгээ явуулдаг.

- Шөнийн гудамж байгуулснаар их хэмжээний ашиг олох боломжтой болно гэсэн?

- Худалдаа, үйлчилгээ эрхлэх байгууллага, ресторанууд хүсэлтээ тавьж байгаа. Манай хотод энд тэндгүй баар байдаг ба шөнийн таван цаг хүртэл ажилладаг. Эдгээр бааруудад хяналт тавихад хүнд. Тэгэхээр нэг газар төвлөрүүлээд цагийн хуваарьгүй ажилладаг бааруудыг нээхээр төлөвлөж байна. Ингэснээр цагдаагийн байгууллага хяналт тавих боломж үүснэ. Энэхүү баар, үзвэр үйлчилгээний газрууд өглөөний зургаан цаг хүртэл хуулийн дагуу ажиллана. Одоогийн байдлаар Баасан гаригийн 20 цагаас автомашины хөдөлгөөнийг хаагаад даваа гарагийн өглөө 06 цагт нээдэг болж байгаа. Тэгэхээр энэ гудамж нь амралтын өдрөөр автомашингүй байна. Үйлчилгээ үзүүлэх баар цэнгээний газрууд нь цагийн хуваарьгүй юм.

- Худалдаалагдаж байгаа хүнсний бүтээгдэхүүнд хэрхэн хяналт тавьж, ариун цэврийг хангасан бэ?

- Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар хяналт тогтоогоод, аюулгүй хүнсний байдалд хяналт тавьж, явуулын машин ажиллуулж байгаа. Шинжилгээг байна авч байна. Энэхүү гудамжинд жижиг худалдаа хийхгүй. Ер нь Монголын томоохон сүлжээ ресторанууд гадна талын үйлчилгээ үзүүлж байгаа. Модерн Номадсын сүлжээ, Кавказ, Энэтхэг ресторанууд гэх мэт. Үндэсний үйлдвэрлэгчид ихэвчлэн худалдаа арилжаа хийнэ. Түүнээс биш хувь хүн ирээд хоол хийж зарж болохгүй. Учир нь жуулчдын аюулгүй байдлыг хангах ёстой. Мөн энэхүү гудамж бий болсноор дэлхийн том том брэндүүд орж ирэх магадлалтай.

- Гэрэлтүүлэг муу байна гэсэн гомдол иргэдээс их ирж байсан. Мөн гудамжны тохижилтыг хэр сайн хангаж өгсөн бэ?

- Одоогийн байдлаар нэг нойл баригдаад дууссан. Долдугаар сарын нэгэн гэхэд хоёр нойл ашиглалтад орно. Мөн тамхи татах цэг, хог хийх савнууд тавигдаж байгаа. Гэтэл манайхан гэрэлтэй гудамж буюу гэрэл л хайгаад байна. Энэ нь зөвхөн гэрлээр хязгаарлагдахгүй. Эдийн засгийн хувьд асар их нөөц боломжийг олгож байна. Нэг ёсондоо гадаадын жуулчдын мөнгийг авч үлдэх гудамж. Монголчууд заавал цаганд баригдаж бизнес хийх биш гудамж ашигласны татвараа төлөөд, чөлөөтэй бизнес хийж, цагдаа хүчний байгууллага хамгаалагдах юм. Мөн зүгээр л нэг Нарантуул зах гэж ойлгож байж магадгүй. Тэгвэл тус гудамжинд дээд зэргийн ресторанууд үйл ажиллагаагаа явуулна.  Жуулчдыг татаж байгаа учраас монгол ахуйг харуулсан, арай өөр өндөр төвшний стандарттай, зиндаатай байна.

- Тэгэхээр өртөг өндөртэй байх нь ээ?

- Өртөг тийм ч өндөр биш. 

- Шөнийн гудамжны тохижилтыг төр бүрэн хариуцах уу?

- Шөнийн гудамжийг манайхан ойлгохдоо бүх зүйлийг нь улс бэлдэж өгөх ёстой гэж бодоод байх шиг байна.  Энэ нь тийм биш. Тохижилтын 30 хувийг улсаас, 70 хувийг хувийн аж ахуй нэгжүүд өөрсдөө тохижуулах ёстой. Манайд анх удаа шөнийн гудамж нээгдэж байгаа болохоор байгууллагууд сайн мэдэхгүй байх шиг байна. Өчигдөр л гэхэд компаниуд дандаа хуванцар ширээ сандал авчирсан байсан. Улмаар хотын дарга “Хэрвээ худалдаа үйлчилгээ эрхлэхийг хүсэж байвал хүний нүдэнд эвтэйхэн харагдах модон ширээ сандал тавих хэрэгтэй” гэсэн. Тэгээд компаниудад үүрэг даалгавар өгсөн.  Энэ гудамж нь хувийн хэвшлийнхэнд мөнгө олох боломжийг нээж өгч байгаа. Тухайлбал, IRISH pub шөнийн 12 цаг гээд хаадаг байсан бол шөнийн гудамжинд өглөөний зургаан хүртэл ажиллах боломжтой. Улаанбаатар хотод гадны жуулчид ирээд шөнө гарах гэхээр үзэх газар байдаггүй. Харин шөнийн гудамж нээгдсэнээр урлаг соёлын арга хэмжээ, худалдаа үйлчилгээг үзэх болно. Улмаар жуулчид тухайн газраар үйлчлүүлж орлого оруулах юм. Шөнийн гудамжны бас нэгэн давуу тал нь хүссэн зүйлээ хүссэн цагтаа худалдан авах боломжийг олгож байна. Хүмүүсийн ажил тарах цагаар бүхий л худалдааны байгууллагууд хаачихсан байдаг. Тэгвэл шөнийн гудамжны худалдааны төвүүд иргэдэд хүссэн зүйлээ авах боломжийг олгоно.

Б.Янжиндулам

www.zindaa.mn